ښوونه او روزنه
فاهیمی مانند کسب علم و معرفت، آموزش و پرورش، سواد آموزی و پروردن جزئی از تعلیم و تربیت به حساب می آیند. تعلیم و تربیت مربوط به افراد، زمان، مکان یا تعلیم دروس یا مدرسه ی مشخص نیست؛ بلکه این مفهوم برای همه ی افراد جامعه و در هر زمان و مکانی است.
اکثریت مردم هدف اصلی تعلیم و تربیت را آموزش و سواد آموزی (خواندن و نوشتن) میدانند؛ اما باید گفت که آموزش و سواد آموزی یکی از اهداف لازم تعلیم و تربیت بوده؛ مگر هدف کافی برای آن شمرده نمی شود. در کنار آن، اهداف مهمتری، مانند؛ فراهم آوردن زمینه برای خودشناسی، تقویت اعتقادات اسلامی، خداشناسی، آموزش فرهنگ و سنتهای میهنی، آموزش مهارت های لازم برای تولید و ارایۀ خدمت، پرورش استعداد های روحی و جسمی، تهذیب نفس و اعتماد به نفس بالا، پرورش اخلاقی، عقلانی، رفتاری و حتا جسمانی فرد می تواند از جملۀ اهداف تعلیم و تربیه قرار بگیرد.
تعلیم به معنای گروهی از فعالیت ها برای افزایش یادگیری افراد با کمک معلم است. تعلیم از طریق یک معلم و چند شاگرد صورت می گیرد. در حقیقت تعلیم به هر گونه فعالیت از پیش طرح ریزی شده یی می گویند که هدف آن آموختن در یادگیرندگان است .
و تربیت به معنای یک جریان منظم با هدف کمک به رشد شناختی، اخلاقی، اجتماعی و به طور کلی شخصیت فرد است. تربیت است که موجب شناخت استعداد های درونی افراد در زندگی می شود و سبب شکوفا شدن استعداد شده است. تربیت به همه ابعاد زندگی افراد، مانند؛ فرهنگی، هنری، سیاسی، اجتماعی و… توجه می کند و موجب آماده سازی افراد در جامعه می شود.
در بارۀ تفاوت این دو مفهوم باید گفت که مفهوم تربیت وسیع است که دریک مدت طولانی رخ می دهد؛ اما تعلیم به کار های مشخصی گفته می شود. هدف اصلی باید تربیت باشد، تعلیم هم وسیله یی است که هر وقت موضوع تربیتی باشد، این موضوع به کمک تعلیم انجام گیرد.
چرا که بین تعلیم و تربیت پیوستگی خاصی وجود دارد که بدون تعلیم، تربیت رخ نمی دهد. این دو مفهوم مثل تاروپود به همدیگر وصل می باشند و از هم جدا نمی شوند. تعلیم به وسیله معلم یا مربی و در جای ثابتی مثل صنف رخ می دهد؛ اما تربیت به وسیله ی عواملی، مثل؛ مدیر، والدین، دوستان و… رخ می دهد.
یا به زبان ساده تر تعلیم یعنی یاد دادن. و تربیت یعنی رشد. در تعلیم توانایی ها و دانسته های فرد بالا می رود و در تربیت قدرت استفاده از این توانایی ها نمود پیدا می کنند. در نتیجه هیچ تربیتی بدون تعلیم امکان پذیر نیست. هر دو در کنار هم یکدیگر را پوشش می دهند.